|
|
Okręty w wersji SSBN:
Okręty w wersji SSN:
|
Geneza powstania okrętów typu Benjamin Franklin jest taka sama jak typu Lafayette. Decyzja o budowie tych jednostek związana była z wprowadzonym na początku lat 60-tych XX wieku zakrojonym na szeroką skalę programem rozwoju floty podwodnej, jak również z sukcesem osiągniętym przez myśliwskie jednostki typu Permit, na których zastosowano najnowsze techniki wyciszające. W ramach projektu rozbudowy floty zdecydowano o wybudowaniu aż 31 balistycznych okrętów podwodnych typu Lafayette. Cel ten został osiągnięty, jednak 12 ostatnich jednostek zaliczonych zostało do oddzielnego typoszeregu Benjamin Franklin, mimo że w zasadzie nie było istotnych różnic między obiema konstrukcjami. Można powiedzieć, że typ Benjamin Franklin jest jedynie podgrupą, która należy do typu Lafayette. Dlatego zaliczanie tych okrętów do typu Lafayette nie jest błędem. Do jednostek typu Benjamin Franklin wprowadzonych zostało jedynie kilka drobnych unowocześnień, które gołym okiem nie były zauważalne. O powstaniu oddzielnego typoszeregu mogła zadecydować najpoważniejsza wprowadzona innowacja w postaci dodatkowego wyciszenia maszynowni.
Wszystkie jednostki, które zostały wybudowane w ramach programu rozwoju floty podwodnej zamawiane były w większych partiach. Zamówienia na okręty, które zaliczone zostały do typu Lafayette składane były w lipcu 1960 roku oraz lutym i lipcu 1961 roku. Zamówienie na typ Benjamin Franklin, z jednym wyjątkiem, podzielone zostało na dwie partie. Pierwsza z nich zamówiona został w listopadzie 1962 roku. Były to okręty USS Benjamin Franklin (SSBN 640), USS Simon Bolivar (SSBN 641), USS George Bancroft (SSBN 643), USS Lewis and Clark (SSBN 644) i USS James K. Polk (SSBN 645). Do tej pierwszej partii jednostek zaliczyć można wspomniany już wyjątek w postaci okrętu USS Kamehameha (SSBN 642). Jednostka ta zamówiona została już w sierpniu 1962 roku w stoczni Mare Island Naval Shipyard, jednak mimo to jej budowa nie rozpoczęła się jako pierwsza, a jako druga. Trwała ona od maja 1963 roku do stycznia 1965 roku. Konstrukcja pierwszego okrętu rozpoczęła się w kwietniu 1963 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard (obecnie Northrop Grumman Newport News Shipbuilding), a był to USS Simon Bolivar (SSBN 641). Wodowanie tej jednostki odbyło się w sierpniu 1964 roku. W tej samej stoczni wybudowany został także USS Lewis and Clark (SSBN 644), a miało to miejsce pomiędzy lipcem 1963 roku a listopadem 1964 roku. Najwięcej okrętów pierwszej partii skonstruowała stocznia Electric Boat Corporation (obecnie General Dynamics Electric Boat Corporation) w Groton. Były to USS Benjamin Franklin (SSBN 640), USS George Bancroft (SSBN 643) oraz USS James K. Polk (SSBN 645). Budowa pierwszego okrętu z tej trójki, USS Benjamin Franklin (SSBN 640), rozpoczęła się w maju 1963 roku, natomiast wodowanie przypadło na grudzień 1964 roku. Następnie w sierpniu 1963 roku ruszyła konstrukcja USS George Bancroft (SSBN 643). Dobiegła ona końca w marcu 1965 roku. Jako ostatnia położona została stępka pod USS James K. Polk (SSBN 645), a było to w listopadzie 1963 roku. Jednostka ta spłynęła na wodę w maju 1965 roku.
Druga partia okrętów typu Benjamin Franklin zamówiona została w lipcu 1963 roku. Podobnie jak pierwsza liczyła ona sześć jednostek. Tak samo zostały również rozparcelowane zamówienia. Trzy okręty o nazwach USS Henry L. Stimson (SSBN 655), USS Francis Scott Key (SSBN 657) oraz USS Will Rogers (SSBN 659) wybudowała stocznia Electric Boat Corporation, dwa USS George C. Marshall (SSBN 654) i USS George Washington Carver (SSBN 656) stocznia Newport News Naval Shipyard, a jeden o nazwie USS Mariano G. Vallejo (SSBN 658) stocznia Mare Island Naval Shipyard. Jako pierwsza w marcu 1964 roku wystartowała budowa USS George C. Marshall (SSBN 654). Wodowanie tej jednostki odbyło się w maju 1965 roku. Jako kolejna wystartowała konstrukcja USS Henry L. Stimson (SSBN 655). Trwała ona od kwietnia 1964 roku do listopada 1965 roku. Budowa jednostki w stoczni Mare Island Naval Shipyard, USS Mariano G. Vallejo (SSBN 658), miała miejsce pomiędzy lipcem 1964 roku a październikiem 1965 roku i była to chronologicznie trzecia rozpoczęta konstrukcja. Pod czwarty okręt USS George Washington Carver (SSBN 656) położono stępkę w sierpniu 1964 roku, natomiast jednostka ta spłynęła na wodę w tym samym miesiącu 1965 roku. Przedostatni okręt USS Francis Scott Key (SSBN 657) budowany był pomiędzy grudniem 1964 roku a październikiem 1965 roku, natomiast ostatni, szósty, USS Will Rogers (SSBN 659) od marca 1965 roku do lipca 1966 roku.
Pierwotnie planowano, że w 1965 roku zamówiona zostanie jeszcze trzecia partia typu Benjamin Franklin, która miała liczyć cztery jednostki. Oznaczało to, że początkowo w ramach programu rozbudowy floty podwodnej miało być wybudowanych 35 jednostek balistycznych. Gdy nadszedł 1965 rok, czas zamówienia kolejnej partii, wycofano się z tej opcji i skasowano budowę kolejnych czterech okrętów.
Podobnie jak okręty typu Lafayette jednostki typu Benjamin Franklin przydzielane były do różnych baz w Stanach Zjednoczonych i Europie. Regularnie przechodziły również standardowe przeglądy ERO (Engineered Refueling Overhauls), podczas których między innymi wymieniano pręty paliwowe reaktora. Początkowo przegląd ten planowany był co siedem lat. W 1974 roku wprowadzony został program ERP (Extended Refit Program), który wydłużał okres pomiędzy kolejnymi pracami na jednostkach w ramach ERO. Polegał on na tym, że w czasie postoju w porcie pomiędzy kolejnymi patrolami prowadzony był przegląd okrętu, który wydłużony został z oryginalnych 32 dni do 60 dni. Dzięki temu konieczne naprawy mogły objąć więcej elementów konstrukcji, a tym samym wydłużony został czas pomiędzy generalnymi przeglądami ERO do 10 lat.
Program budowy okrętów typu Lafayette i typu Benjamin Franklin zakładał, że jednostki te uzbrojone zostaną w pociski balistyczne model UGM-27C Polaris A-3, które opracowane zostały przez firmę Lockheed Missiles and Space Corporation (obecnie Lockheed-Martin). W przypadku pierwszego typoszeregu cel ten nie został osiągnięty w pełni, gdyż pierwsze osiem okrętów otrzymało drugą wersję rakiet model UGM-27B Polaris A-2. Było to spowodowane tym, że trzecia wersja pocisków nie była jeszcze gotowa, gdy te jednostki wchodziły do służby. Wszystkie następne okręty, także wszystkie typu Benjamin Franklin, otrzymały już najnowszą serię Polaris A-3. Były to rakiety, które miały zasięg 2500 mil morskich, czyli około 4600 kilometrów. Dawało to możliwość prowadzenia patroli w znacznie większej odległości od Związku Radzieckiego, niż w przypadku jednostek, które uzbrojone były w poprzednie wersje rakiet Polaris. Jednak konstruktorzy nadal pracowali nad poprawieniem zasięgu pocisków balistycznych, co zaowocowało powstaniem konstrukcji UGM-73A Poseidon C-3, która weszła do służby w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych w marcu 1971 roku.
W latach 1970 - 1978 wszystkie okręty typu Lafayette przezbrojone zostały w nowe pociski. Rakiety model UGM-73A Poseidon C-3 otrzymały również jednostki należące do typoszeregu Benjamin Franklin. Wymiana dokonywana była podczas standardowego przeglądu ERO. Zajmowały się nią różne stocznie, między innymi Newport News Naval Shipyard, w której między lutym 1971 roku a majem 1972 roku prowadzono prace na jednostce USS Simon Bolivar (SSBN 641). Ta sama stocznia w czasie od lipca 1971 roku do późnego 1972 roku dokonała przeglądu ERO i przezbroiła okręt USS James K. Polk (SSBN 645), podobnie jak kilka innych jednostek. Cały typoszereg Benjamin Franklin otrzymał pociski z serii Poseidon w latach 1971 - 1977. Były to rakiety, których zasięg zwiększony został do 3500 mil morskich, czyli około 5600 kilometrów. Dzięki temu poprawiło się bezpieczeństwo okrętów balistycznych, gdyż powierzchnia możliwa do patrolowania, przy zachowaniu w zasięgu celów w Związku Radzieckim, była większa niż w przypadku posiadania rakiet z serii Polaris A-3. Oznaczało to, że radzieckie siły zwalczania okrętów podwodnych musiały przeczesywać znacznie większy akwen, a to zmniejszało ryzyko wykrycia.
We wrześniu 1971 roku rozpoczęty został program ULMS (Undersea Long-range Missile System), w wyniku którego miały powstać nowe pociski balistyczne, mające zastąpić starsze rakiety z serii Poseidon C-3. Efektem prowadzonych prac było między innymi powstanie rakiet model UGM-96A Trident I C-4, w które miały zostać uzbrojone najnowsze okręty typu Ohio. Pociski te były gotowe do użytku w 1979 roku. Już nieco wcześniej zdawano sobie sprawę z tego, że jednostki typu Ohio nie będą do tego czasu w służbie. W obliczu takiej sytuacji marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych zdecydowała, że w nowe rakiety uzbrojonych zostanie część okrętów typu Benjamin Franklin i typu Lafayette. Modernizacja uzbrojenia w części przypadków połączona została z kolejnym przeglądem ERO, a w części dokonana została przy nabrzeżach portowych podczas postojów między patrolami. Z typoszeregu Benjamin Franklin do przezbrojenia wytypowane zostały okręty USS Benjamin Franklin (SSBN 640), USS Simon Bolivar (SSBN 641) i USS George Bancroft (SSBN 643), zmodernizowane podczas przeglądu ERO, oraz USS Henry L. Stimson (SSBN 655), USS Francis Scott Key (SSBN 657) i USS Mariano G. Vallejo (SSBN 658), uzbrojone w rakiety model UGM-96A Trident I C-4 przy nabrzeżu portowym w czasie postoju między patrolami. Pierwszym okrętem, który otrzymał rakiety model UGM-96A Trident I C-4 był USS Francis Scott Key (SSBN 657), z którego prowadzono także próby z pociskami testowymi Trident I C4T. Wszystkie sześć wyznaczonych do modernizacji jednostek typu Benjamin Franklin zostało przezbrojonych w latach 1978 - 1982.
Okręty typu Benjamin Franklin były pierwszym amerykańskim typoszeregiem balistycznych okrętów podwodnych o napędzie atomowym (SSBN), których nie dotknęły postanowienia układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych SALT II (Strategic Arms Limitation Talks), podpisanego w 1979 roku. W przeciwieństwie do poprzednich typów ani jedna jednostka nie została na jego mocy całkowicie wycofana ze służby lub przerobiona na klasę SSN. Okręty były wycofywane ze służby w oryginalnie przewidzianym okresie, czyli po 30 latach w pierwszej linii. Koniec aktywności typu Benjamin Franklin przypadł na pierwszą połowę lat 90-tych XX wieku. Wówczas wszystkie okręty, oprócz dwóch, zostały skreślone ze stanu floty i weszły do programu bezpiecznego złomowania jednostek z napędem nuklearnym SPR (Ship/Submarine Recycling Program), który realizowany był w stoczni PSNS & IMF (Puget Sound Naval Shipyard & Intermediate Maintenance Facility) w Bremerton. Warto tu zaznaczyć, że los pierwszego wycofanego okrętu USS George Washington Carver (SSBN 656) był nieco inny niż pozostałych jednostek. Podczas gdy wszystkie definitywnie kończyły służbę, USS George Washington Carver (SSBN 656) został w 1991 roku, po dezaktywacji silosów dla rakiet balistycznych, przemianowany na okręt myśliwski. Jego oznaczenie zmieniło się na SSN 656. Jednostka nie pozostała jednak w tej roli długo, gdyż już marcu 1993 roku została skreślona ze stanu floty i tak jak inne okręty weszła do programu SPR.
Dwie jednostki, które nie zostały skreślone ze stanu floty w pierwszej połowie lat 90-tych XX wieku nosiły nazwy USS Kamehameha (SSBN 624) i USS Jamek K. Polk (SSBN 645). Podobnie jak na pozostałych okrętach dezaktywacji uległy silosy dla rakiet balistycznych, jednak prace nie polegały tylko na tym. Okręty zostały przystosowane do wykonywania operacji specjalnych SOF (Special Operations Forces). W czasie tej modernizacji cała sekcja z pionowymi wyrzutniami VLS (Vertical Launching System) została usunięta, a nie jak to miało miejsce w przypadku pozostałych jednostek typu Benjamin Franklin, gdzie silosy zostały zalane betonem. Środkowa część USS Kamehameha (SSBN 624) i USS Jamek K. Polk (SSBN 645) przerobiona została na pomieszczenia mieszkalne dla komandosów, centrum planowania operacji i pomieszczenia szkoleniowe. Znalazło się również sporo miejsca dla sprzętu wykorzystywanego przez komandosów Seal w akcji. Oba modernizowane okręty otrzymały także dwa doki cumownicze dla suchego schronu pokładowego, określanego skrótem DDS (Dry Deck Shelter). Dzięki niemu komandosi mogli bezpiecznie wchodzić i wychodzić z zanurzonego okrętu podwodnego. Ponad to DDS umożliwiał przenoszenie podwodnego pojazdu transportującego komandosów Seal, który określany był skrótem SDV (Swimmer Delivery Vehicle). Przystosowanie okrętów typu Benjamin Franklin do operacji specjalnych SOF niosło za sobą ogromne korzyści. Przede wszystkim znacznie większa przestrzeń niż na jednostkach myśliwskich typu Sturgeon i typu Los Angeles, które wykorzystywane były do przeprowadzania misji specjalnych, pozwalała na zabranie na pokład większej ilości wyposażenia. Równie istotnym było to, że duża przestrzeń wewnętrzna nie powodowała dezorganizacji pracy załogi okrętu, której w drogę nie wchodzili komandosi. Można powiedzieć, że warunki panujące na USS Kamehameha (SSBN 624) i USS Jamek K. Polk (SSBN 645) sprawiały, iż były to jednostki idealne do przeprowadzenia na nich modernizacji.
Dezaktywacja silosów dla rakiet balistycznych i początek modernizacji okrętu USS Kamehameha (SSBN 642) przypada na lipiec 1992 roku. Prace te prowadzone były w stoczni Mare Island Naval Shipyard w Vallejo w Kalifornii. Oficjalnie jednostka jako klasa SSBN znajdowała się we flocie do marca 1995 roku. Wówczas nastąpiła zmiana klasyfikacji, co spowodowało zmianę oznaczenia na SSN 642. Takie same prace jak na USS Kamehameha (SSBN 642) na okręcie USS James K. Polk (SSBN 645) rozpoczęły się we wrześniu 1992 roku w stoczni Newport News Naval Shipyard. Dobiegły one końca w marcu 1994 roku, a okręt został przeklasyfikowany i oznaczony jako SSN 645.
Jako pierwszy ze służby wycofany został USS James K. Polk (SSN 645), a miało to miejsce w styczniu 1999 roku. Tym samym okręt USS Kamehameha (SSN 642) pozostał jedyną w służbie jednostką, która zaliczana była do tak zwanych okrętów "forty-one for freedom". Do grupy tej zaliczał się typ George Washington, typ Ethan Allen, typ Lafayete i typ Benjamin Frankiln. Liczba 41 (forty-one) oznaczała ilość okrętów balistycznych, która miała zapewniać Stanom Zjednoczonym bezpieczeństwo poprzez realizację strategii odstraszania atomowego. Ostatecznie w kwietniu 2002 roku USS Kamehameha (SSN 642) została skreślona ze stanu floty i podobnie jak USS James K. Polk oraz wszystkie okręty typu Benjamin Franklin, trafiła do programu bezpiecznego złomowania jednostek z napędem atomowym SPR, realizowanego w stoczni PSNS & IMF w Bremerton. Wycofanie ze służby USS Kamehameha (SSN 642) spowodowało, że marynarka wojenna Stanów Zjednoczonych nie miała już byłych jednostek balistycznych, które przystosowane były do prowadzenia operacji specjalnych SOF. Jednak sytuacja ta nie trwała długo, gdyż w styczniu 2006 roku do służby wszedł przerobiony na klasę SSGN okręt typu Ohio, który ma możliwość przycumowania suchych schronów DDS i pojazdu podwodnego transportującego do 16 komandosów Seal o skrócie ASDS (Advanced Seal Delivery System).
Przez cały okres służby okręty typu Benjamin Franklin działały w systemie dwu załogowym, podobnie jak inne amerykańskie balistyczne okręty podwodne. Każda jednostka posiadała załogę oznaczoną kolorem niebieskin (blue) i kolorem złotym (gold). Wymiana obsady okrętu odbywała się co około 100 dni. W porównaniu do typu Lafayette załoga została zwiększona o 28 członków.
Konstrukcja okrętów typu Benjamin Franklin jest w zasadzie identyczna z typem Lafayette. Kadłub otrzymał takie same gabaryty i wykonany został ze stali o podwyższonej wytrzymałości HY-80 (High Yield). Usterzenie rufowe otrzymało formę krzyżową, natomiast przednie stery głębokości umiejscowione zostały na kiosku. Główną jednostką napędową był ciśnieniowy reaktor atomowy chłodzony wodą model PWR S5W (Pressurized Water Reactor), który dostarczyła firma Westinghouse Electric Company. Reaktor napędzał dwie turbiny parowe o łącznej mocy 15000 KM, które z kolei poruszały pojedynczy wał śrubowy, na końcu którego znajdowała się pięciopłatowa śruba. W przypadku jego awarii okręty wykorzystywały silniki dodatkowe, dzięki którym mogły powrócić do bazy. Przy konstrukcji siłowni zastosowano rozwiązania wzięte z jednostek myśliwskich typu Permit. Maszynownię odizolowano od kadłuba poprzez zamontowanie turbin parowych i przekładni na elastycznych, tłumiących podstawach. Dodatkowo, czego nie miały okręty typu Lafayette, między siłownią a kadłubem zastosowano izolację dźwiękową. Właśnie ta innowacja zadecydowała o ustaleniu osobnego od typu Lafayette typoszeregu Benjamin Franklin.
Głównym uzbrojeniem okrętów typu Benjamin Franklin były pociski balistyczne. Zaraz po wejściu do służby jednostki przenosiły rakiety model UGM-27C Polaris A-3. Z czasem dokonano przezbrojenia na serię Poseidon C-3, by na końcu sześć okrętów otrzymało pociski model UGM-96A Trident I C-4. Łącznie typ Benjamin Franklin przenosił 16 rakiet, których wyrzutnie umieszczone były za kioskiem w dwóch rzędach po osiem. Uzbrojenie torpedowe traktowane było jako środek defensywny. Strategia odstraszania polegała na tym, by okręty balistyczne unikały kontaktów z jednostkami myśliwskimi, jednak jeżeli już miało dojść do spotkania, to torpedy miały stanowić zaporę obronną. Początkowo typ Benjamin Franklin wyposażony był w standardowy w latach 60-tych XX wieku zestaw torped. Składał się on z torped model Mk 14 lub Mk 16, które wykorzystywane były do zwalczania okrętów nawodnych, torped model Mk 37, przeznaczonych do zwalczania okrętów podwodnych, oraz z torped model Mk 45 ASTOR (Anti-Submarine TORpedo), które przenosiły głowice atomowe. Na początku lat 70-tych XX wieku do służby w marynarce wojennej weszły nowe torpedy model Mk 48, w które wyposażone zostały jednostki typu Benjamin Franklin, zamiast poprzednich modeli. Historia przenoszonego uzbrojenia torpedowego, jak również pocisków balistycznych, w zasadzie pokrywa się z biegiem wydarzeń, które miały miejsce w przypadku okrętów typu Lafayette.
Taka sama historia obu typoszeregów dotyczyła również wyposażenia hydrolokacyjnego. Zaraz po oddaniu okrętów flocie wykorzystywały one hydrolokator model AN/BQS-4, który powstał przy współpracy firm EDO Corporation oraz Raytheon. Hydrolokator ten mógł działać w pasywnym nasłuchu lub aktywnym wysyłaniu impulsów. Był on sprzężony z pasywnym układem dookólnym firmy EDO Corporation model AN/BQR-2. Hydrolokator model AN/BQR-2 wykorzystywany był do poszukiwania lub namierzania celów. Wzdłuż kadłuba rozmieszczone były także pasywne hydrofony firmy EDO Corporation model AN/BQR-7. Gdy w 1974 roku rozpoczęła się modernizacja wyposażenia hydrolokacyjnego jednostek typu Lafayette, objęła ona również typ Benjamin Franklin. W jej wyniku pasywny układ dookólny firmy EDO Corporation model AN/BQR-2 zastąpiony został przez hydrolokator pasywny firmy Honeywell model AN/BQR-21 z układem cyfrowym DIMUS (DIgital MUltibeam Steering). Układ ten był jak na ówczesne czasy bardzo nowoczesnym rozwiązaniem, dzięki któremu typ Benjamin Franklin mógł jednocześnie śledzić do pięciu celów. W czasie modernizacji dodano także hydrolokator aktywny firmy Raytheon model AN/BQR-19 oraz pasywną holowaną antenę firmy Western Electric model AN/BQR-15. Cały program unowocześnienia wyposażenia hydrolokacyjnego miał służyć skuteczniejszej realizacji taktyki odstraszania. Dzięki nowym hydrolokatorom poprawiło się wykrywanie nieprzyjacielskich jednostek myśliwskich na dużych odległościach, co dawało więcej czasu na odpowiednie manewry w celu uniknięcia spotkania. dawało również większy wachlarz możliwości manewru. Podobnie jak okręty typu Lafayette z rakietami model UGM-96A Trident I C-4, jednostki typu Benjamin Franklin z tymi samymi pociskami otrzymały trzy bezwładnościowe systemy nawigacyjne model Mk 2 SINS (Ship's Inertial Navigation System).
Ocena okrętów typu Benjamin Franklin nie odbiega od oceny typu Lafayette. Są to okręty bardzo udane, które począwszy od drugiej połowy lat 60-tych XX wieku do początku lat 90-tych XX wieku były standardowym typoszeregiem klasy SSBN w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych. Zawdzięczały to odpowiedniej średnicy silosów, w które mieściły się kolejne generacje rakiet balistycznych, co oznaczało że typ Benjamin Franklin zawsze przenosił najnowsze uzbrojenie. Jednak pociski balistyczne miały wadę w postaci relatywnie małej mocy, przez co nie nadawały się do skutecznego niszczenia instalacji wojskowych, a w szczególności podziemnych silosów dla interkontynentalnych rakiet ICBM (InterContinental Ballistic Missile). Z tego powodu, podobnie jak wszystkie inne amerykańskie balistyczne okręty podwodne, typ Benjamin Franklin nie mógł być w pełni wartościową platformą "pierwszego uderzenia". Jednak nie zmienia to faktu, że jednostki te były jednym z najgroźniejszych elementów strategii odstraszania atomowego. W porównaniu z typem Lafeyette były to okręty cichsze, dzięki zastosowaniu dodatkowej izolacji dźwiękowej między maszynownią a kadłubem. Przez to były trudniejsze do wykrycia, a tym samym lepiej mogły realizować koncepcję skrytego, niezauważalnego działania. Śmiało można powiedzieć, że typ Benjamin Franklin był najlepszym typoszeregiem klasy SSBN aż do momentu pojawienia się jednostek nowej generacji typu Ohio, które wytwarzają mniej hałasu niż otoczenie, w którym się znajdują.
|
